Vaccineerbare ziekte: Mpox

(Geen tijd of zin om uitgebreid te lezen? Ga direct naar de samenvatting.)

Mpox of apenpokken is een ziekte die veroorzaakt wordt door het mpox-virus. Dit virus is nauw verwant aan het virus dat tot de jaren 70 de pokken veroorzaakte. Het kwam tot voor kort hoofdzakelijk in bosrijke gebieden in Centraal- en West-Afrika voor, waaronder de Democratische Republiek Congo en Nigeria. In mei 2022 begon er echter een grote uitbraak buiten het Afrikaanse continent. De ziekte trof vooral landen in Noord-Amerika en Europa, waaronder België.

Er is een nieuwe variant van het mpox-virus opgedoken in Afrika, Clade Ib, die besmettelijker is dan eerdere varianten in de regio. Vergeleken met de variant die in 2022 de uitbraak in Europa en de rest van de wereld veroorzaakte, is de nieuwe variant mogelijk iets agressiever. De mortaliteit van Clade Ib is echter relatief laag. De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) heeft de uitbraak van 2024 uitgeroepen tot een wereldwijde noodsituatie voor de volksgezondheid. Er werden in België echter nog geen gevallen van de Clade Ib-variant gemeld (stand: 20 augustus 2024) en het infectierisico voor de algemene bevolking blijft zeer laag.

Mpox (apenpokkenvirus, genus orthopoxvirus) werd voor het eerst ontdekt in 1958 bij laboratoriumapen, vandaar de naam. Het is echter niet zeker dat apen de hoofddragers van het virus zijn. Volgens de laatste bevindingen zijn dat waarschijnlijk Afrikaanse knaagdieren.

Besmetting

Besmetting met het mpox-virus kan gebeuren via:

Huid-op-huidcontact met personen die besmet (kunnen) zijn
Contact met lichaamsvloeistoffen, zoals wondvocht
Blootstelling aan slijmvliezen en speekseldruppels
Contact met besmette oppervlakken of voorwerpen, zoals beddengoed of handdoeken

Er zijn twee varianten (of zogenaamde clades) van het virus:

Clade I (de Centraal-Afrikaanse clade) kwam voornamelijk voor in de regenwouden van de Democratische Republiek Congo (DRC). Tot voor kort waren infecties voornamelijk het gevolg van overdracht van dier op mens, meestal door contact met knaagdieren.
- Clade Ib is een subvariant van Clade I en dook eind 2023 op in Oost-Congo. Net als Clade II wordt deze voornamelijk overgedragen van mens op mens, vooral (maar niet uitsluitend) door seksueel contact. Clade Ib heeft zich verder verspreid in Afrika. Het eerste geval buiten Afrika werd gemeld in Zweden op 15 augustus 2024. De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) heeft ondertussen deze uitbraak uitgeroepen tot een wereldwijde noodsituatie voor de volksgezondheid.
Clade II (de West-Afrikaanse clade) komt wereldwijd voor sinds de epidemie van 2022. De ziekte wordt voornamelijk overgedragen via seksueel contact. Het heeft geleid tot een groot aantal gevallen, ook in Europa. Hoewel de epidemie in 2022 is gaan liggen, worden er sporadisch nieuwe gevallen vastgesteld in Europa en België, zonder dat dit tot grote uitbraken leidt.

Symptomen

Vaak ontstaat er 5 tot 21 dagen na infectie een griepaal syndroom (koorts, spierpijn, hoofdpijn, algemeen onwelzijn), gevolgd door huidletsels:

(rode) vlekjes, pukkeltjes, blaasjes of etterbulten overal op het lichaam
daarna ontstaan er korstjes die genezen
De huidletsels komen vaak voor op de plaats van de besmetting (rond de anus, op de geslachtsdelen of in de mond)
vaak gepaard met fors gezwollen en soms pijnlijke klieren

Soms zien we ook minder klassieke presentaties, bijvoorbeeld mensen die weinig of geen huidletsels of alleen plaatselijke klachten hebben, zoals een ontsteking van de keel, de anus of de plasbuis.

Vaccinatie tegen Mpox

Er is een vaccin op de markt dat bescherming biedt tegen mpox (merknaam Imvanex® of het Amerikaanse vaccin Jynneos®). Dit vaccin werd oorspronkelijk ontwikkeld tegen het Variolavirus (pokken) maar biedt kruisbescherming tegen mpox.
Het vaccin is vermoedelijk werkzaam tegen zowel de West-Afrikaanse als de Centraal-Afrikaanse variant en biedt naar schatting een bescherming van 80%. Het is dus ook na vaccinatie nog steeds mogelijk de ziekte op te lopen. Na vaccinatie blijven de algemene preventieve aanbevelingen van toepassing (zie besmetting).
Tot eind 2022 konden personen behorend tot een risicogroep voor mpox zich preventief laten vaccineren (naar schatting zijn ongeveer de helft van de personen die tot de risicogroep gevaccineerd). De Vlaamse overheid heeft in 2023 beslist om de preventieve vaccinatiecampagne tegen mpox te beëindigen. Dit betekent dat het niet meer mogelijk is een vaccin tegen mpox te krijgen. De gezondheidsautoriteiten bekijken momenteel of, met de opmars van de Centraal-Afrikaans clade, nieuwe vaccinatiecampagnes aangewezen zijn.
Het vaccin is momenteel niet beschikbaar voor reizigers naar Afrika omdat het risico op besmetting met de Clade Ib-variant van het virus voor de Belgische bevolking als zeer laag wordt beschouwd.
Aangezien het mpoxvirus nauw verwant is met het pokkenvirus biedt het oude pokkenvaccin ook bescherming tegen mpox. De routinevaccinatie tegen pokken werd in België in de jaren ‘70 gestaakt. Mogelijks biedt vaccinatie op kinderleeftijd nog enige bescherming tegen mpox. De bescherming door het vaccin vermindert echter met de jaren. Het blijft dus mogelijk om toch besmet te geraken. Preventieve maatregelen blijven van toepassing.
Andere vaccins, zoals die tegen waterpokken of zona, beschermen niet tegen mpox.
Het vaccins is een levend verzwakt vaccin en mag daarom niet gebruikt worden bij bepaalde afweerstoornissen, tijdens zwangerschap of bij borstvoeding.

Vaccin tegen mpox, momenteel niet beschikbaar: Imvanex®

(klik hier voor een overzicht van alle vaccins per ziekte)

Victor Vaccin vat samen

Vaccin tegen mpox. Aanbevolen voor:

Reiziger

Details ↓

Ga terug

Vaccineerbare ziekte: Mpox

Besmetting

Symptomen

Vaccinatie tegen Mpox

Victor Vaccin vat samen

‘Victor Vaccin’ is een initiatief vanuit de ziekenhuizen van HOST TRIaz.

Volg Victor Vaccin op social media

Wat zoek je?