Vaccineerbare ziekte: Tetanus – Difterie – Kinkhoest (DTPa)
(Geen tijd of zin om uitgebreid te lezen? Ga direct naar de samenvatting.)
Difterie (kroep)
Difterie of kroep is een zeer zeldzame, maar ernstige ziekte die veroorzaakt wordt door een bacterie (Corynebacterium diphteriae). De gifstoffen van deze bacterie beschadigen de bovenste luchtwegen, soms ook het hart, het zenuwstelsel en de nieren. Vroeger stierven er veel kinderen en ouderen aan de kroep. Sinds vaccinatie via het basisvaccinatieschema is de besmettelijke ziekte in België zeldzaam geworden. Toch stierf er nog een kleuter die niet gevaccineerd was tegen difterie in 2016 in België.
Tetanus (klem)
Tetanus of klem is een ernstige, levensbedreigende ziekte die veroorzaakt wordt door een bacterie (Clostridium tetani). Ook deze bacterie scheidt gifstoffen uit die de zenuwen blokkeren, waardoor de spieren niet meer gecontroleerd kunnen worden. Dit leidt tot krampen en verstikking. Zonder behandeling is de kans op overlijden zeer groot.
Pertussis (kinkhoest)
Pertussis of kinkhoest is een ernstige acute infectieziekte van de onderste luchtwegen, die veroorzaakt wordt door een bacterie (Bordetella pertussis, soms Bordetella parapertussis). Het is vooral gevaarlijk voor pasgeboren baby’s, waardoor vaccinatie tijdens de zwangerschap belangrijk is.
» Difterie (kroep)
- Bij difterie gebeurt besmetting van mens op mens via de lucht door hoesten of niezen, door contact met opgehoeste slijmen of door contact met etter van een wonde van een besmet persoon.
- Besmetting kan ook gebeuren via ongepasteuriseerde melk of besmet voedsel.
» Tetanus (klem)
- De tetanusbacterie leeft in de normale darmflora van paarden en andere planteneters.
- Via hun uitwerpselen komt het voor in de natuur, het wordt vooral aangetroffen in de grond en op vuile oppervlakken.
- Besmetting gebeurt niet van mens op mens, wel via wonden (bv. prik van een doorn). Vooral diepe, vervuilde wonden zijn gevaarlijk, aangezien de bacterie zich gemakkelijker in een zuurstofarme omgeving ontwikkelt.
- Elke wonde die na 6 uur niet grondig gereinigd en ontsmet is, heeft een verhoogd risico op besmetting. Daarnaast ook kneuswonden, verbrijzelwonden, bijtwonden, prikwonden door houtsplinters of doornen, brandwonden, wonden bevuild met aarde of andere dierlijke uitwerpselen.
- Ook na een miskraam en bevalling door bloedvergiftiging kan tetanus voorkomen, zowel bij moeder en kind.
» Pertussis (kinkhoest)
Besmetting met de kinkhoestbacterie gebeurt van mens op mens via druppeltjes in de lucht. Ook via indirect contact (handen, oppervlakken) kan men besmet geraken.
Symptomen
» Difterie (kroep)
- Eerste fase van de ziekte (keeldifterie): gezwollen amandelen en slijmvliezen van de keel, bedekt met grijze of donkere slijmerige vliezen. Door de zwelling kunnen sommige kinderen moeilijker ademen, waarbij ze een gierend geluid maken.
- Keelpijn
- Koorts
- Misselijkheid en braken
- Bloederig slijm uit de neus
- Huidzweren
- Tweede fase: na 1 tot 2 weken kan een herontsteking, hartritmestoornissen of een zenuwontsteking met verlammingen ontstaan door de gifstoffen die de bacterie aanmaakt.
Deze complicaties kunnen dodelijk zijn of kunnen leiden tot restverschijnselen, zoals hartfalen verlamming.
» Tetanus (klem)
- Koorts
- Hoofdpijn
- Pijnlijke, onwillekeurige spiersamentrekkingen (spasmen): eerst van de kaakspieren en later ook van de ademhalingsspieren, waardoor men niet meer kan ademen.
» Pertussis (kinkhoest)
- Verkoudheid, loopneus, niezen, lichte koorts en hoest
- Binnen 2 weken wordt de hoest zwaar en volgen er hoestaanvallen, waarbij men een gierend geluid maakt, taai slijm ophoest en braakneigingen heeft. De hoestaanvallen gebeuren vooral ’s nachts, wat kleine kinderen ernstig kan uitputten. Ook de eetlust neemt af en drinken en ademen wordt moeilijker.
- Na 2 tot 4 weken gaan de hoestaanvallen over in een losse hoest, maar de luchtwegen kunnen nog een lange tijd overgevoelig blijven (hoestbuien bij bepaalde prikkels, zoals stress, sigarettenrook, temperatuursveranderingen).
- Oudere kinderen en volwassenen vertonen minder symptomen: meestal enkel hoesten die meer dan 3 weken kan duren.
- Voor premature en pasgeboren baby’s is het een zeer gevaarlijke ziekte die kan leiden tot hersenschade en overlijden, doordat ze stoppen met ademen in plaats van te hoesten.
Vaccinatie tegen tetanus – difterie – kinkhoest
- Het vaccin is enkel in combinatievaccins beschikbaar.
- Het difterie-tetanus-kinkhoest-vaccin (DTPa) behoort tot het basisvaccinatieschema en kinderen krijgen de laatste dosis rond de leeftijd van 14 jaar (in totaal 6 dosissen).
- op 8, 12, 16 weken en 15 maanden wordt men gevaccineerd via het Hexyon® vaccin
- daarna op 6 jaar door het Infanrix-IPV® vaccin
- en vaak wordt Boostrix® gegeven op de leeftijd van 14 jaar.
- Daarna is het belangrijk om levenslang om de 10 jaar een herhalingsvaccin te krijgen.
- Het verwaarlozen van herhalingsvaccins kan het aantal gevallen van de drie ziektes opnieuw doen stijgen.
- Aan volwassenen wordt een herhalingsvaccin om de 10 jaar aanbevolen, daarom wordt dit vaccin hier besproken als ‘extra aanbevolen vaccin’.
- Indien je nog nooit gevaccineerd werd tegen DTP (bv iemand geboren voor 1945 en nooit in militaire dienst geweest, geen basisvaccinatie), dan bestaat een volledig inhaalschema uit 3 dosissen (vanaf 13 jaar: maand 0, maand 1 en maand 6-12). Indien men op reis gaat, worden de eerste twee dosissen best voor de reis toegediend.
- Na het basisschema of een herhalingsvaccin, ben je voor 10 jaar beschermd.
- Vaccinatie tegen kinkhoest en tetanus wordt sterk aangeraden voor zwangere vrouwen (tussen 24 en 32 weken zwangerschap) om tetanus bij zwangere vrouwen en hun baby’s tegen te gaan en om de baby na de geboorte te beschermen tegen kinkhoest, gezien vaccinatie pas start aan de leeftijd van 2 maanden.
- De mensen in de nauwe omgeving van de baby (gezinsleden, familie, men spreekt van cocoonvaccinatie) en mensen die werken met kleine kinderen krijgen best ook een herhalingsvaccin.
Vaccins tegen difterie – tetanus – kinkhoest geregistreerd in België: Boostrix (Polio)®, Triaxis(Polio)®, Infanrix-IPV®, Revaxis® (geen kinkhoest), Hexyon®
(klik hier voor een overzicht van alle vaccins per ziekte)
Victor Vaccin vat samen
Vaccin tegen tetanus – difterie – kinkhoest. Aanbevolen voor:
Kind – Tiener – Volwassene – Werknemer – Zwangere